De Familie De Vlieger

De historie van Entrainement de Vlieger. Onderstaand een hoofdstuk uit het informatieve Jubileumboek van de toen 60-jarige Fokkersvereniging, getiteld "Dravend door de tijd" en geschreven door Durk Minkema of Koos Jager. Hier en daar iets aangevuld.

Stal de Vlieger, Nieuw-Vennep

De basis voor stal De Vlieger is gelegd door Dirk de Vlieger (eigenlijk Theodorus Cornelis de Vlieger) geboren 26 augustus 1866 in de Haarlemmermeer, waar zijn vader een groot land bouwbedrijf had. De liefhebberij voor snelle paarden had hij niet alleen van zijn vader Dirk geërfd, maar vooral van zijn moeder.
Zijn vader had o.a. de draver De Tromp, geboren 1887. Zoon Dirk deed al vroeg met paarden van zijn vader aan wedstrijden mee. Op 16-jarige leeftijd won hij met de Duivel de eerste prijs op de ochtenddraverij in Nieuw-Vennep.

Dirk de Vlieger
In 1892 begon hij voor zichzelf op de 60 ha grote boerderij Elizabethhoeve aan de Hoofdweg 1379 te Nieuw-Vennep. Zijn draver de Duivel had een veulen, de IJsvogel, gebracht en dit paard verkocht hij aan H.O. Schrijver in Den Haag, waar hij later uitstekend mee kon samenwerken en die de drijvende kracht achter de oprichting van de koersbaan op het Haagse Houtrust was. Hier werden vanaf 1912 talloze, destijds zeer populaire, 800-meter-draverijen georganiseerd, waar Dirk de Vlieger met zijn eigen paarden en die van stal Dolec vele overwinningen zou boeken, die hem de bijnaam 'Koning van Houtrust' zou opleveren. Ook met Hannes Matze zou hij veel samen doen.
Verder is Dirk de Vlieger als pikeur met zeven kortebaan–overwinningen, samen met Manus Bouwhuis, nog steeds recordhouder van Stompwijk. Zijn zoon Jan de Vlieger heeft 6 keer in Stompwijk gewonnen, waarvan 4 keer met de beroemde Allouez.

Boven: Present was een bekende Nederlandse draver.
De merrie won de eerste kortebaan in Stompwijk
in 1909, met op de sulky Dirk de Vlieger.

Boven: De merrie Doorlooper wint met Dirk de Vlieger in 1916.

Inmiddels was in 1911 het totalisatorverbod uitgevaardigd. De bekende trainer-pikeur Jan Koster vertrok naar Denemarken en verkocht begin 1913 zijn paarden, waaraan Dirk de Vlieger de dravermerrie Doorlooper overhield. Met deze merrie zou Dirk de Vlieger vele successen op de baan en later in fokkerij behalen.
Zijn beide zoons, Arie, de oudste (geb. 1895, in 1917 leerling-pikeur bij stal H. Verdegaal) en Jan (geb. 1898, in 1918 leerling-pikeur) kregen ook de smaak van her pikeursvak te pakken en deden al vroeg met succes aan kortebaandraverijen mee. Ook dochter Martha, die na het overlijden van haar moeder begin 1931 de huishouding deed en altijd een gulle gastvrouw was, heeft nog in een dameskoers op Houtrust gereden. Op de grote boerderij was altijd werk voor zo'n 16 paarden en naast Oldenburgers en gekruiste Oldenburgers werden ook de dravers voor alle werkzaamheden ingeschakeld, wat tot gevolg had dat ze zeer mak werden en hun spierkracht toenam. De de Vliegers hadden achter de Elisabeth-hoeve een 700 meter lange trainingsbaan met verhoogde bochten, waar ze de paarden op de chronometer trainden.

Boven: Na de zege van Quicklooper in het Kampioenschap der NL-paarden
1928 worden pikeur Jan F. de Boer (met krans om), eigenaar M. Poelsma
(gehurkt?) en fokker Dirk de Vlieger gehuldigd door Minister Lambooy
(in zwart pak). Links naast de minister staat Gen. Baron van Heemstra.
Maar waar staat Dirk de Vlieger? Kijkt hij rechts om 't hoekje?

Boven: Dit fotootje is uit 1931, het zijn de rijdsters in
een van de eerste dameskoersen op Houtrust.
We zien in het midden mevr. Pennings-De Vlieger (familie van)
en helemaal rechts staat Martha de Vlieger, de zus van Jan en Arie.

Boven: Draf-Amatrices in het beginjaar van de georganiseerde
amatrice-koersen. Dit zijn de deelneemsters aan de
Jacoba van Beieren-prijs te Duindigt op 13 oktober 1951.
Bij het voorste vijftal staat Martha de Vlieger links vooraan.

Boven: Lord Heny en mej. Martha de Vlieger
worden voorgesteld aan het publiek in Groningen voor
de eerste amatricekoers aldaar in 1951.
(foto uit het Heikens-archief)

Boven: Dit artikeltje is in 1932 gepubliceerd ter gelegenheid
van de 65-ste verjaardag van Dirk de Vlieger.

Tweede en vierde generatie: Van Arie (via Dick) naar Rob de Vlieger
Toen Dirk de Vlieger 65 jaar werd gingen de paarden op naam van de beide zoons over. Arie de Vlieger, inmiddels getrouwd, had zich op een eigen boerderij, hoeve 'Seebach' aan de Spieringweg onder Zwaanshoek gevestigd. Hij had hier een eigen entrainement en een paar fokmerries. Hij reed zijn paarden veel uit langs de Ringvaart van de Haarlemmermeer en dat zou hem op 31 januari 1936 noodlottig worden. Het paard Zijne Excellentie schrok van een voorbijrijdende vrachtauto met als gevolg dat Arie met paard en kar in de Ringvaart belandde en daarbij zodanig verstrikt raakte in kar en tuig, dat hij jammerlijk verdronk. De pas 40-jarige Arie liet een zwangere vrouw met vier jonge kinderen tussen de 2 en 8 jaar achter, van wie Rob de Vlieger's vader Dick met zijn acht jaren de oudste was. De weduwe heeft de fokkerij nog een paar jaar voortgezet en toen de dravers van de hand gedaan. Zij hertrouwde een akkerbouwer, de ploeg werd in de trainingsbaan gezet en op de weilanden, waar daarvoor de paarden graasden, wuifde al spoedig het graan.
Dat het drafsportbloed bij deze tak van De Vliegers door de aderen bleef stromen, bleek ongeveer een halve eeuw na het heengaan van Arie. Kleinzoon Rob waagde de sprong en begon op dezelfde plek aan de Spieringweg in Zwaanshoek zijn eigen entrainement. Op de akkerbouwgrond werd weer gras ingezaaid, een trainingsbaan werd aangelegd en koeienstal en aardappelloods werden vertimmerd tot boxen en inspanruimte. Zappa Flight – een paard in gefokt door en in eigendom van vader Dick, Rob's grootste fan – bracht de eerste overwinning voor Rob de Vlieger als zelfstandig trainer binnen. Daarna kwamen er steeds meer paarden in training en werd het entrainement steeds verder uitgebreid en gemoderniseerd. Nu is entrainement De Vlieger weer net zo toonaangevend als in vroeger jaren.

Boven: Arie de Vlieger wint met Sador de beslissende 4e heat van
een Heatdraverij op Duindigt d.d. 1-7-1928.

Boven: Rob de Vlieger steekt triomfantelijk zijn zweep omhoog.
Hij wint tot ieders verbazing de Grosser Preis von Deutschland 2010
te Gelsenkirchen met Zorba Oldeson en klopt daarbij de grote favoriet,
de Zweedse crack Joke Face in 1.14,1 over 2.000 m. Dit is een internationale
Groep-II-koers voor vierjarigen. De buit van 75.000 Euro is binnen!

Boven: Rob de Vlieger en zijn dochter Lotte, die een
goede amatrice is geworden. Hier staan ze in het weiland
met de 2-jarige Kenicky Kite in 2019.

Boven: De amatrice-kampioene van 2019, de jongste ooit,
19 jaar, telg uit een oude draverfamilie, Lotte de Vlieger.

Boven: Dit is de broer van Rob, Paul de Vlieger. Hij is journalist,
eerst bij het Leidsch Dagblad en tegenwoordig (2021) bij het
Haarlems Dagblad. Hij heeft ook vaak voor ons vakblad
Draf&Rensport geschreven, maar nu wat minder door drukke
werkzaamheden. Vóór de gebroeders Hilgersom schreef Paul
jarenlang de verslagen van de kortebaanwedstrijden, maar
ook aan de Breeders Special en het Kerstnummer droeg hij
vaak bij. De drafsport zit in zijn hart.

Dirk overleden
Dirk de Vlieger overleed op 15 oktober 1950 op 84-jarige leeftijd. In 1945 had hij voor het laatst op de sulky gezeten, toen zijn zoon Jan de kortebaandraverij in Hoofddorp won en hij zijn vader onder luid applaus de ereronde liet rijden. Toen hij op 80-jarige leeftijd niet goed meer ter been werd, liet men een aangepast laag wagentje voor hem maken, waarmee hij met zijn trouwe klepper Piet de akkers van zijn uitgestrekte boerderij inspecteerde. Hij was een altijd opgewekt man met ondernemingslust en doorzettingsvermogen. Hij verloor zijn eerste vrouw al op jonge leeftijd, een groot gezin achterlatend. Ook zijn tweede vrouw, waarbij hij ook kinderen had, zou al jong sterven.

Boven: Allouez heeft in 1939 de kortebaan van Hoofddorp gewonnen
met Jan de Vlieger en tijdens de ereronde mag vader Dirk de Vlieger
(72 jaar) op de sulky plaatsnemen. Iedereen kent Dirk in Hoofddorp.
Ook 6 jaar later, in 1945, mocht Dirk de ereronde rijden.
(foto uit het weekblad "Paardensport en Fokkerij")

Jan de Vlieger
Jan P. de Vlieger (eigenlijk Johannes Petrus) zou ongetrouwd blijven en samen met zijn eveneens ongetrouwde zus Martha op de ouderlijke boerderij blijven wonen. Hij reed als jongen thuis de paarden altijd onder de man uit. Als 14-jarige jongen zou hij voor het eerst in de kortebaan het paard Bles rijden. Al spoedig kreeg hij Clemence van zijn vader te rijden. Clemence won in een jaar 26 lange- en kortebaandraverijen.
Jan werd een succesvol trainer en pikeur. Op de kortebaan was hij een furieus starter, op de lange baan een zeer overwogen rijder, die op het laatste moment beslissend wist toe te slaan. Hij was een zeer correct rijder, nooit hinderlijk voor een ander en zou ook nooit protesteren. Hij kreeg ook wel gastritten van Willem Geersen.
De Vlieger heeft veel succespaarden op de lange en korte baan getraind en gereden en vele ervan ook gefokt. De meest succesvolle koerspaarden waren Quicklooper, Calumet Aster, Bretteur, Premier Mars, Determination, Ironsides, Karnac, Otella, Ju Ju, Beminde, Sammy Mars, Vlieger D, Anton en niet te vergeten de grote kortebaancrack Allouez. Allouez ging pas als vierjarige koersen. Toen hij als jong paard aIs winnaar van de eerste heat 1.28.2 getoond had, werd hij voor 1.000 gulden te koop aangeboden, maar daar was geen liefhebber voor te vinden. Daar hebben de Vliegers later geen spijt van gehad. De "Reus van de Haarlemmermeer" won niet minder dan 48 kortebanen, steeds met Jan de vlieger op de sulky. Zijn laatste overwinning behaalde de ruin als 19-jarige te Leiden.
Bij de Klassieke winnaars na 1942 staat Jan als rijder genoteerd achter Gonny D (Sweepstakes en Derbywinnaar), Queen Bess (Van Wickevoort Crommelin Memoriaal en Sweepstakes merries), Persimmon (Sweepstakes hengsten), Ronald (Sweepstakes hengsten), Xema S (Sweepstakes hengsten) en Spencer Hollandia (Jonkerprijs).
Jan was een man vol humor, die mooie annecdotes kon vertellen. Hij overleed op 2 januari 1968 op 69-jarige leeftijd, waarna zijn neef (oomzegger) Johannes Petrus (Joop) Ham het bedrijf en het entrainement nog een paar jaar zou voortzetten.

Boven: Quicklooper wint een monté-koers
met een nog jonge Jan de Vlieger.

Boven: De in 1927 geboren merrie Uniform met Jan de Vlieger,
een dochter van Bretteur uit Clemence.

Boven: De in 1928 geboren vos Vlieger D wint met Jan de Vlieger
te Hilversum op 28-3-1932. Jan is dan 33 jaar.

Boven: Het beroemdste paard van de familie De Vlieger:
ALLOUEZ en zijn fokker/eigenaar/trainer/pikeur Jan de Vlieger
worden gehuldigd na het behalen van het Nederlands Kampioenschap
over 800 m op 4 sept. 1938 op Woudestein.
De ruin was toen 5 jaar oud. Later werd hij de beste kortebaner,
die Nederland ooit heeft gekend. (Zie onze Hall of Fame)

Boven: Gonny D wint na de Sweepstakes ook onbedreigd de Derby 1942
in handen van Jan de Vlieger. Zij was een van de Klassieke toppers uit
zijn entrainement. (Zie onze Hall of Fame)

Boven: Een alfabet later was er opnieuw een Vlieger D, geboren in 1954.
Hier loopt de grote zwarte ruin gereden door Jan de Vlieger
naast Umber (nr.1) met Jan Wagenaar op 4-6-1961.
Op deze foto was Jan de Vieger 62 jaar oud.

Boven: Jan de Vlieger
Op een aparte pagina staat een In Memoriam en
een interview toen hij 50 jaar pikeur was.
Click hier

Boven: De tot asbak omgebouwde hoef van
Allouez's grootmoeder Clemence. Ook zij was een kortebaancrack.
Deze asbak heeft jarenlang in de huiskamer van de familie de Vlieger
gestaan en is nu te zien in het NDR-Museum. In ons NDR-museum staat
ook een aantal bekers en ereprijzen uit de nalatenschap van Jan de Vlieger,
alsmede zijn zweep. Een bruikleen van mevr. Ham-Duwel,
de weduwe van Joop Ham.

Joop Ham
De moeder van Joop Ham was een zus van Jan en Arie de Vlieger. Joop had al jong het vak bij zijn oom Jan geleerd, bij wie hij op 14-jarige leeftijd in dienst trad. Hij zou 266 overwinningen boeken. Hij won met Mientje K het H. van Wickevoort Crommelin Memoriaal en een onderdeel van de interland Nederland-Belgie. Met zijn grote succespaard Anton, als vierjarige op aanraden van Jan de Vlieger voor f 3.500 gekocht van Jan van Dooyeweerd, won hij het Kampioenschap van Nederland in 1967 en twee keer de Grote Prijs van Nederland. Een ongeneeslijke ziekte zou Joop Ham op 31 augustus 1970 op 43-jarige leeftijd wegrukken.

Boven: Anton en Joop Ham verzorgen de ereronde
na hun magistrale zege in het Kampioenschap van 1967.
Joop geniet ervan op de sulky.

Let op: Bovenstaande foto mag alleen worden gebruikt voor
niet-commerciële doeleinden en dan moet dit erbij staan:
ANP Photo (1967) / Foto: Peter van Soest, gelicenseerd onder:
Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 4.0 Licentie.

Dekhengsten
Diverse hengsten hebben in de loop der jaren bij De Vlieger ter dekking gestaan, zoals Bretteur, Determination en Premier Mars.

Boven : Het geheime wapen van de Familie De Vlieger:
De dekhengst Bretteur, die ook stiekum werd gebruikt
toen hij nog niet was goedgekeurd.
Hij was een br.h. v.Troubadour (Fr.Dr.) u. Moquette (Am.Dr.)
Bretteur was een goed koerspaard met een van rec. 1.29,5.
Hij bracht officieel in 13 jaar zo'n 37 producten, met veel
starters, waaronder Vlieger D 1.27, Weidlooper 1.25 en
Trotteur rec. 1.27,2, de moeder van topfokmerrie Fleetness T.
En daarnaast nog enkele tientallen producten, die op naam
van andere hengsten stonden.

Fokmerries
De belangrijkste fokmerries en fokprodukten van Stal de Vlieger waren:
- Betty Brook 1.31.4 (v.Buford u.Maud Brook) geb. in 1908 bij P.J.Doeleman te Den Haag. De eerste fokmerrie van Dirk de Vlieger, waaruit hij in 1918 Lord V 1.31.8 fokte, die ook nog de vader van enkele fokprodukten van de Vlieger zou worden, althans op papier. In werkelijkheid zijn de door De Vlieger gefokte paarden van Lord V (zoals Quicklooper, Quick Boy en Rabenhaupt) van een andere hengst, nl. Bretteur. Deze brave hengst, geboren in 1908 op het melkveebedrijf van de pikeur A.C. van den Akker te Hazerswoude werd met het totalisatorverbod in 1911 verkocht naar Duitsland. B.J.Alkemade kocht hem in 1919 voor Nederland terug en hij kwam in de Haarlemmermeer terecht. De Vlieger kreeg hem voor weinig of niets in handen. Hij werd echter door de keuringscommissie niet goedgekeurd. De Vlieger fokte er wel mee, pas in maart 1929, op 21-jarige leeftijd, werd de hengst goedgekeurd.

- Doorlooper 1.36.6 geb. 1910 bij J. Koster te Heemstede, een dochter van Fleetwood S en Dawnlight, de grondlegster van de gelijknamige moederlijn in Nederland. Doorlooper bracht tussen 1920 en 1933 twaalf veulens, w.o. Oplooper 1.29.3, Quicklooper 1.25.6, winnaar Derby 1926 en Kampioenschap Ned. Paarden 1928, Weidlooper 1.25, winnares Derby in 1932, Zoo Doorlooper 1.26.7 en Aura V 1.27.2. Doorlooper was een kleine merrie. Haar kinderen Oplooper, Prijslooper en Quicklooper staan in het Stamboek op naam van Insolent of Lord V, beide hengsten die toen bij De Vlieger stonden. De werkelijke vader is evenwel Bretteur 1.29.5. De meeste kinderen van Doorlooper werden als tweejarige verkocht en brachten gemiddeld f 2.000,- op, een voor die tijd heel goede prijs.

- Emily Carmen 1.36.8 (v. Clerimond u. Carmen) geb. 1911 bij P.J. Eijma te Ankeveen. Een zeer goed werkpaard voor bet boerenbedrijf, maar stelde als fokmerrie enigszins teleur. Zij bracht zes veulens tussen 1920 en 1928 met als beste Quick Boy 1.30.8. Ook haar eerste drie kinderen zijn in werkelijkheid van Bretteur in plaats van Insolent en Lord V, zoals het Stamboek vermeldt.

- Clemence 1.34.6 (v. Troubadour u. Prinses Olga) geb. 1909 bij H.K. Glas Jz. te Loppersum. Deze merrie kreeg De Vlieger in handen via ruil met de draver Harrold. Clemence was een uitstekende kortebaner, steeds gereden door Dirk de Vlieger. Zij was ondanks haar heftig temperament een zeer goed werkpaard en heeft, gepaard met de flegmatieke Bretteur, heel makke en snelle kinderen gebracht. Van de zeven produkten, geboren tussen 1921 en 1929, waren de beste Prinses Olea 1.31.3 (de Vlieger ruilde haar met gesloten beurs voor Nevada B en Flambeau), Uniform 1.31.3, Vitali 1.30.6 en Wilhelm 1.29.4.

- Emma Baldwin (v. The Invincible u. Hannah Baldwin) geb. 1910 in Amerika, importeur J.W. Schuyl te Rotterdam. Deze zeer zenuwachtige merrie, die ongeschikt was voor het boerenwerk, werd door de Vlieger met veulen Ubina gekocht op de publieke veiling van de trainer Arie Commijs op Duindal bij Wassenaar. Zij bracht bij de Vlieger van Bretteur vier veulens tussen 1928 en 1932, w.o. Vlieger D 1.27 (stierf al als jong paard aan koliek), Willy Belwin 1.26.3 en Xenon 1.30.6.

- Nevada B 1.29.7 (v. Siliko u. Mareese) geb. 1920 bij F.B. van den Bergh te Boxtel. Bracht tussen 1931 en 1936 vier veulens, w.o. Isco 1.29.7, Zonnebloem V 1.30 en Dienares 1.31.1.

- Romence 1.39.7 (v. Nerva u. Clemence) geb. 1924. Romence was eerst verkocht aan de Twee Verenigingen en werd later teruggekocht voor f 225,- van Menno van der Wal, de vader van de later succesvolle amateurrijder Gerard van der Wal. Bracht drie kinderen tussen 1932 en 1934, w.o. de geweldige crack Allouez 1.21.9, die op lange en korte baan (300 en 800 m) samen bijna f 100.000 won en de bijnaam 'de reus van de Haarlemmermeer' had. Allouez won zijn laatste koers op 3 oktober 1952 te Leiden op 19-jarige leeftijd.

- Minnedosa 1.35.2 (v. Manrico B u. Kitty Rowe) geb. 1919 bij J.W. Schuyl te Rotterdam. Deze fokmerrie van Arie de Vlieger bracht tussen 1932 en 1937 vier produkten, w.o. Benna Dosa 1.27.6 en Darelet V 1.23.9

- Hollo 1.33 (v. Argonaut u. Homeless) geb. 1916 in Oostenrijk, importeur Tjibbe Witteveen te Alkmaar. Met deze stammoeder van de Hollo-stam hebben meerdere fokkers gefokt. In 1935 kwam ze bij Arie de Vlieger en ze bracht drie veulens tussen 1935 en 1939, w.o. Camelia 1.30.7.

- Flambeau 1.25.8 (v. Peter Volo u. Darelet) geb. 1922 in Amerika, importeur P. Horbach te Gulpen. Gekocht voor Fl. 150,-; won in een jaar Fl. 5.600 en het jaar daarop Fl. 6.500. Bracht drie veulens tussen 1934 en 1938, w.o. David Volo 1.28.3 en Flying Star 1.28.2.

- Calumet Aster 2.03.1/4 (v. Justice Brook u. Ilo Guy) geb. 1927 in Amerika, importeur V. te Baarn. Op de veiling van Schoenmakers, in het najaar van 1936 gekocht voor f 1.200,- als 10-jarige merrie. Eerst is er door de Vlieger nog succesvol mee gekoerst. Bracht vijf veulens tussen 1940 en 1948, w.o. Hollandia 1,23,1, winnares Sweepstakes 1943, Ju Ju 1.26.3, Karnac 1.25.7, Otella 1.24. Calumet Aster is de grondlegster van de gelijknamige merriestam.

- Beminde 1.28.2 (v. Bretteur u. Maria V) geb. 1934 bij F. Damen te Lisse en C.Kerkvliet te Hillegom. Deze merrie uit de Dawnligt-stam bracht zeven veulens tussen 1943 en 1950, w.o. Lion 1.24.7, Marie V 1.28.2, winnares Sweepstakes 1948, en Ooststar 1.24.7.

- Ju Ju 1.26.3 (v. Axkit u. Calumet Aster) geb. 1942. Bracht zeven veulens tussen 1950 en 1958, w.o. Rentinus 1.23.4, de uitsekende Sammy Mars 1.21.3, Tarantella 1.20.8, Vlieger D 1.20.6, Wanda 1.23.4.

- New Aster (v. Determination u. Calumet Aster) geb. 1946. Bracht dertien veulens tussen 1950 en 1964, w.o. Traviata 1.22.9, Wilfield 1.19.9, Yonker Aster 1.22.8, Zoon van Calumet 1.23.5, Dirk de V 1.20, Ella Ross 1.22.9 en Fleetwood 1.20.8.

- Otella 1.24.5 (v. Determination u. Calumet Aster) geb. 1947. Bracht drie veulens tussen 1957 en 1960, w.o. Allouez II 1.20.2.

In de tegenwoordige tijd fokt ook trainer Rob de Vlieger (net als zijn vader Dick en oud-oom Jan indertijd) af en toe nog een draver, zoals het een echte De Vlieger betaamt.